Γαρδένια. Καλλιέργεια, φροντίδα, ασθένειες

Η γαρδένια είναι από τα πιο δημοφιλή φυτά γλάστρας. Αν και δύσκολη στην φροντίδα της, είναι από τα ωραιότερα φυτά με πανέμορφα λευκά άνθη και μοναδικό άρωμα. Τα φύλλα της είναι σκούρα πράσινα, γυαλιστερά και δερματώδη. Φτάνει μέχρι τα 2.50 μέτρα ύψος και ανάλογο πλάτος αν δεν την κλαδέψουμε.Συνήθως την βρίσκουμε σαν θάμνο αλλά υπάρχουν και κάποιες που έχουν τροποποιηθεί σαν δενδρύλλια. Αγαπάει το φως αλλά μακρυά από τις μεσημεριανές ακτίνες του ήλιου ενώ μπορεί να επιβιώσει και χωρίς να την βλέπει ο ήλιος αλλά με αρκετό φυσικό φως.Ανθίζει συνήθως άνοιξη και καλοκαίρι αλλά αν βρει τις συνθήκες που της αρέσουν μπορεί να ανθίζει όλο τον χρόνο! Τα άνθη του μπορούν να φτάσουν τα 8-10 εκατοστά διάμετρο και είναι διάσημα για το άρωμά τους.Η γαρδένια θέλει ιδιαίτερη φροντίδα σαν οξύφυλλο και μεγάλη προσοχή αν αρχίσει να αλλάζει συνήθειες! Τα ποτίσματα συχνά το καλοκαίρι αλλά πολύ πιο αραιά τον χειμώνα. Τις ζεστές ημέρες ένα ράντισμα με αποσταγμένο νερό θα την βοηθήσει ιδιαίτερα.Από εχθρούς και αρρώστιες θα την χαρακτηρίζαμε μεσαίου κινδύνου αλλά θέλει έλεγχο τακτικά για τετράνυχο και αλευρώδη. Θέλει σίδηρο κάθε 15-20 ημέρες για να μην πάθει χλώρωση και ιδιαίτερο χώμα σαν οξύφυλλο. Επίσης, θέλει τακτική λίπανση με ειδικό λίπασμα αλλά και με μέτρο στην ποσότητα.Στην γαρδένια δεν αρέσουν οι παγωνιές οπότε, μόλις δείτε το θερμόμετρο κάτω από το μηδέν βάλτε την σε φωτεινό μέρος μέσα στο σπίτι αλλά μακρυά από θερμαντικά σώματα (καλοριφέρ, σόμπες κλπ).Πολλαπλασιάζεται σχετικά εύκολα με μοσχεύματα ακόμα και μέσα σε ένα ποτήρι με νερό ενώ τα κλαδέματα γίνονται για να της δώσουμε το σχήμα που επιθυμούμε.

Είδη και Ποικιλίες

Η γαρδένια υπάρχει σε 250 περίπου είδη και τα περισσότερα χρησιμοποιούνται ως καλλωπιστικά. Η πιο διαδεδομένη είναι η κοινή γαρδένια ή γαρδένια η ιασμινοειδής (Gardenia jasminoides). Τα υπόλοιπα είδη σπανίζουν στην Ελλάδα είτε λόγω ακαταλληλότητας είτε γιατί δεν είναι εμπορεύσιμα.

Φύτευση / Μεταφύτευση

Το βασικό στην φύτευση - μεταφύτευση της γαρδένιας είναι το χώμα. Η γλάστρα όταν το φυτό είναι μικρό πρέπει να είναι μέτρια (γύρω στα 25-30 εκατοστά ύψος).Το χώμα πρέπει να είναι όξινο (με χαμηλό ph) και το καταλληλότερο είναι το καστανόχωμα. Κατάλληλα επίσης είναι και το κουμαρόχωμα, η ξανθιά τύρφη και ειδικά χώματα που θα βρείτε σε φυτώρια. Μακρυά από την κοπριά γιατί θα σας καταστρέψει το φυτό.Το χώμα πρέπει να είναι αφράτο και η γλάστρα πρέπει να έχει πολύ καλή αποστράγγιση.Κάθε 2-3 χρόνια χρειάζεται μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα (θα το καταλάβετε αν αρχίζει να βγάζει ρίζες από τις τρύπες της γλάστρας).Καλό είναι να στρώσετε 2-3 εκατοστά ελαφρόπετρας στον πάτο της γλάστρας για καλύτερη αποστράγγιση.

Την γαρδένια δεν πρέπει να την μετακινείτε! Εκεί που θα την βάλετε θα πρέπει να περάσει όλη την ζωή της γιατί δεν της αρέσουν οι μετακινήσεις!

Λίπανση

Η γαρδένια όπως όλα τα οξύφυλλα χρειάζεται ειδικό λίπασμα. Ψάξτε για οικολογικό λίπασμα για οξύφυλλα και ρίχνετε όσο γράφει ο κατασκευαστής του.Λόγω της ιδιαιτερότητας της γαρδένιας συνιστάται να την ποτίζετε με νερό χωρίς άλατα (βρόχινο ή αποσταγμένο) και μέσα να ρίξετε λίγες σταγόνες ξύδι.Επίσης, η γαρδένια χρειάζεται συχνά σίδηρο για να μην πάθει χλώρωση! Προτιμήστε τον χηλικό σίδηρο και προσοχή γιατί βάφει όταν πέσει στο μπαλκόνι ή την βεράντα. Ρίχνετε σίδηρο κάθε 15-20 ημέρες (1 κουταλιά της σούπας σε 1 λίτρο νερό) αλλά τον χειμώνα αραιώστε τον σίδηρο.Οι γιαγιάδες μας έβαζαν την γαρδένια σε σκουριασμένο τενεκέ ή έχωναν στο χώμα σκουριασμένα καρφιά για να πάρουν σίδηρο αλλά οι απόψεις διίστανται στο κατά πόσο δουλεύει αυτή η πρακτική. Προτιμήστε τον χηλικό σίδηρο για σίγουρα αποτελέσματα.

Πότισμα

Η γαρδένια χρειάζεται αρκετό νερό το καλοκαίρι και ιδιαίτερα τις πολύ ζεστές ημέρες όπου θέλει καθημερινό πότισμα. της αρέσει η υγρασία αλλά όχι το στάσιμο νερό. Η γλάστρα πρέπει να έχει πολύ καλή αποστράγγιση και αν χρησιμοποιείτε πιατάκι θα πρέπει να το αδειάζετε.Αν το νερό της περιοχής σας έχει πολλά άλατα (είναι σκληρό) αποφεύγετε να το ποτίζετε με αυτό και αγοράστε απο το super market αποσταγμένο νερό και ποτίστε το με αυτό.Με το αποσταγμένο νερό προσθέστε λίγο ξύδι στο ψεκαστήρα και ψεκάστε τα φύλλα της γαρδένιας τις πολύ ζεστές ημέρες του καλοκαιριού.

Η γαρδένια ανθίζει μεταξύ 20-25 βαθμών την ημέρα και εφόσον την νύχτα η θερμοκρασία είναι γύρω στους 15-18 βαθμούς. Οι έντονες μεταβολές της θερμοκρασίας δεν ευνοούν την ανθοφορία και τα μπουμπούκια πέφτουν πριν καν ανθίσουν!

Ασθένειες - Εχθροί

Βασική ασθένεια της γαρδένιας είναι όπως προείπαμε, η χλώρωση (ανοιχτά πράσινα ή κίτρινα φύλλα με πράσινα νεύρα) η οποία προλαμβάνεται με σίδηρο.Τις περισσότερες ζημιές όμως τις προκαλούν έντομα όπως ο τετράνυχος, η μελίγκρα, οι αλευρώδεις κλπ. Πρέπει να κάνουμε καθημερινό έλεγχο μήπως κάποια από αυτά έχει πέσει στην γαρδένια μας και το καταπολεμάμε με βιολογικά (πάντα) φάρμακα. Για τον τετράνυχο και την μελίγκρα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το σκεύασμα του σαπουνόνερου ( σε 1 λίτρο νερό ρίχνουμε μία κουταλιά της σούπας υγρό σαπούνι για τα πιάτα και 2 κουταλιές οινόπνευμα. Ψεκάζουμε πολύ καλά το φυτό ιδιαίτερα κάτω από τα φύλλα).Για τον αλευρώδη μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ίδιο σκεύασμα αλλά και να πλύνετε με πίεση το φυτό (συνιστάται και για τον τετράνυχο η πλύση του φυτού).Η γαρδένια μπορεί να γεμίσει μύκητες τους οποίους προδίδουν τα φύλλα τα οποία εμφανίζουν καφέ κιλήδες και λευκό χνούδι. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να πάτε σε γεωπόνο για να σας δώσει το κατάλληλο σκεύασμα και οδηγίες.

Κλάδεμα

Την γαρδένια την κλαδεύουμε μόνο αν δούμε ότι έχει αραιώσει επικίνδυνα το φύλλωμα και αν θέλουμε να της δώσουμε το σχήμα και τις διαστάσεις που επιθυμούμε.Την γαρδένια την κλαδεύουμε πάντα στις αρχές της άνοιξης (τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου). Ποτέ άλλη εποχή γιατί μπορεί να έχει μεγάλη φυλλόπτωση! Αφαιρείτε τα ξερά φύλλα και βλαστούς καθώς και τα μαραμένα λουλούδια για μεγαλύτερη ανθοφορία.

Πολλαπλασιασμός

Η γαρδένια πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα. Μπορείτε να κόψετε έναν βλαστό (καλύτερα αρχές άνοιξης όταν την κλαδέψετε) και να τον τοποθετήσετε σε γλαστράκι με χώμα για οξύφυλλα. Σκεπάζετε το φυτό με μία διαφανή πλαστική σακούλα στην οποία έχετε ανοίξει 1-2 μικρές τρύπες. Κρατάτε το χώμα πάντα υγρό και την γλάστρα σε σκιερό μέρος αλλά με αρκετό φως (να μην το χτυπάνε οι ακτίνες του ήλιου). Σε 1-2 μήνες (αν όλα πάνε καλά) θα βγούν οι πρώτες ρίζες και η γαρδένια θα είναι έτοιμη για μεταφύτευση στην κανονική της γλάστρα.

Μπορείτε επίσης να τον βάλετε σε ένα ποτήρι με νερό (το νερό θα το ανανεώνετε τακτικά) και όταν βγάλει ρίζες να τον φυτέψετε στην γλάστρα του. Ο βλαστός όμως πρέπει να παραμένει σταθερός οπότε πρέπει να κόψετε ένα χαρτόνι ίσο με το στόμιο του ποτηριού και στην μέση μία τρύπα όπου θα βάλετε τον βλαστό.

Tips - Συμβουλές

• Χρησιμοποιείστε πιατάκι για την γλάστρα της γαρδένιας σας. Με το πιατάκι δεν θα λερώνετε το πάτωμα από τον σίδηρο που θα του ρίχνετε αλλά θα πρέπει να το αδειάζετε από το νερό για να μην σαπίσει τις ρίζες του φυτού.
• Οι γιαγιάδες μας λέγανε ότι για να ανθίζει η γαρδένια θέλει:
  1. Ένα ωμό αυγό (χωρίς το τσόφλι) στην επιφάνεια της γλάστρας ή
  2. Μερικά κεφάλια από φρέσκες σαρδέλες (2-3) μέσα στο χώμα ή
  3. το κατακάθι από τον Ελληνικό καφέ.
• Λένε ακόμα, ότι η γαρδένια είναι πολύ ζηλιάρα και δεν θέλει άλλα λουλούδια δίπλα της! Για το πόσο είναι σωστό δεν μπορώ να σας πω μιας και αυτήν που έχω εγώ είναι περικυκλωμένη από λουλούδια αλλά παρόλα αυτά ανθίζει μία χαρά!
• Την γαρδένια καλό είναι να την προφυλάσσετε από τους δυνατούς ανέμους.
• Αν δείτε μερικά κίτρινα φύλλα στην γαρδένια (που δεν σχετίζονται με την χλώρωση) μην ανησυχείτε είναι φυσιολογικό. Αν όμως δείτε πάρα πολλά, κάτι πάει λάθος είτε με το πότισμα (υπερβολικό ή πολύ λίγο) είτε με το λίπασμα που της ρίχνετε (ακατάλληλο ή πολύ).